Towarzystwo Objazdowe Wystaw Artystycznych. XXI wiek. (Sankt Petersburg)

Stowarzyszenie „Towarzystwo Objazdowe Wystaw Artystycznych. XXI wiek. Sankt Petersburg” (TOWA) zostało założone w 2005 roku w Petersburgu w celu odnowienia najlepszych tradycji rosyjskiej sztuki, znanych z obrazów Kramskiego, Pierowa, Szyszkina, Miasojedowa, Riepina i innych pieredwiżników XIX wieku. W przeciwieństwie do poprzedników, dzisiejsi pieriedwiżnicy obok realistycznego (w podstawowym sensie) podejścia do sztuki, prezentują i inne sprawdzone koncepcje artystyczne, bliższe przedstawicielom „Mira Iskusstwa” (Świat Sztuki), „Sojuza russkich chudożnikow” (Związku artystów rosyjskich), a także innym późniejszym kierunkom i stowarzyszeniom.

Różnorodność stylistyki, oryginalność dziejszych pieriedwiżników w podejściu do tematu i obiektu sztuki nie są celem samym w sobie dla wystaw TOWA. Zwrócenie się w stronę prawdziwego życia, praca u podstaw są dla niego równie istotne jak dla jego poprzedników. Inną charakterystyczną dla TOWA ambicją jest poszukiwanie i pokazywanie dzieł, świadczących o wysokich humanistycznych ideałach sztuki rosyjskiej. TOWA kładzie nacisk na aktywny dialog z widzem, zakładając u niego zarówno indywidualny zmysł estetyczny, jak i umiejętność dostrzegania innych istotnych aspektów sztuki, w szczególności jej wymowy i głębi. Najważniejsze w działalności Towarzystwa jest wyłonienie najcenniejszych dzieł wśród jak naszerszego kręgu twórców i zgromaczenie ich wewnątrz jednej przestrzeni artystycznej. Nierzadko takie przedsięwzięcia zdają się być obcymi lub wręcz niepotrzebnymi w innych wystawach lub kolekcjach. Według ideologów TOWA, takie podejście pomaga wspierać zainteresowanie artystów sztuką głebokiej treści i jednocześnie pozwala ochraniać ich przed wpływami zmieniającej się mody. Różniące się stylem i wymową prace Wadima Gubina, Wasilija Brataniuka, Borysa Kelberera i innych stwarzają wrażenie odizolowanych od siebie, lecz mimo to łączy ich subtelne i przemyślane podejście do osobowości, do cech charakterystycznych pejzażu rosyjskiego, pamięć swoich źródeł, umiejętność wyznaczania sobie celów, a także próby odzwierciedlenia „rosyjskiej duszy”.

Jurij Biełozerskij jest nie tylko ciekawym portrecistą, wnikajacym w skrywane uczucia swoich modeli, lecz również artystą poszukujacym innych form wyrazu, nie tracąc przy tym z oczu esencji sztuki.

Wizje tworzone przez rzeźby Olgi Iwaszyncowej, Wiaczesława Ułanowa i Aleksandra Moliewa różnią się zarówno tematyką jak i techniką. Silnie tragiczne postaci Iwaszyncowej zupełnie nie przypominają prac innych artystów. Prace Moliewa, często o niespotykanej fakturze, przepełnione są duchem groteski, nie tracąc przy tym wyrazistości Ułanowa i Iwaszyncowej.

Oleg Tatarnikow, autor obrazu „Chosta. Kawiarnia wieczorem”, jest przedstawicielem znanej, petersburskiej dynastii artystów Tatarnikowych.

Na szczególna uwagę zasługują prace Wasilija Brataniuka, płodnego artysty oraz specjalisty w dziedzinie scen rodzajowych. Jego obrazy na temat baletu, w których przedstawia konkretnych mistrzów tego tańca, są wzbudzają zainteresowanie swoją tematyką. Widz odnosi wrażenie, że każda z bohaterek znajduje się bardzo blisko, że scenografia sceniczna i kulisy są absolutnie realne. To co „codzienne” i to co „odświętne” łączą się z soba w każdym z jego obrazów. Zupełnie inny nastrój emanuje z portretu Walerija Giergiewa autorstwa B. Semionowa, wypełnionego silną i pełną sprzeczności osobowością. Obraz – rozważanie „Rozmyślania” („Ojciec Wassilij”) Brat-Władimira zwraca uwagę widza, nie pozwala mu od siebie odejść przez swoje wyjątkowe intonacje, niemożliwe do wyrażenia odzwierciedlenia duchowości. Równie interesujące są prace znanego petersburskiego artysty, profesora Olega Arkadiewicza Jeriemiewa, który wychował niejedno pokolenie artystów. Jego pejzaże nie mają nic wspólnego ze współczesnym malarstwem fotograficznym. Przyroda sprawia wrażenie jakby sama szła na spotkanie z widzem, wychodząc z głębokości artystycznego pola obrazu. Andriej Nikołajewicz Kuzniecow, członek i korespondent Rosyjskiej Akademii Sztuk Pieknych, reprezentuje szkołę moskiewską poprzez swoje prace, wykonywane w dwóch różnych technikach.

Sztuka rosyjska jest pojmowana przez Towarzystwo jako synkretyczna, zawierająca w sobie najróżniejsze szkoły, które niegdyś znajdowały się w jednej przestrzeni kulturowej. Dlatego wśród jego członków można zauważyc przedstawicieli różnych narodowości, którzy wyrażają swoje refleksje artystyczne po rosyjsku i mających przy tym swój własny styl. Idąc śladami znanych stowarzyszeń artystycznych, TOWA stara się opierac swoja działalność na polityce bardzo starannego doboru dzieł, przy czym prace członków zarządu TOWA nie mają żadnego priorytetu nad pracami innych artystów. TOWA stara się aby jej wystawy były ekspozycjami bardzo starannie wybranych prac, a nie wystawami konkretnej grupy artystów.

Stale rozszerza się krąg artystów, a ich prace stają się coraz ciekawsze i głębsze. Na wystawie „Poświęcenie się teatrowi” w teatralnej galerii muzeum imienia A. A. Bachruszyna, w retropektywnej cześci były przedstawione prace znanego moskiewskiego malarza J. A. Ustinowa. Ten artysta, znany dzięki niezwykle różnorodnemu i subtelnemu przedstawieniu świata Puszkina, prezentował również swoje prace na zupełnie różne tematy.

Autorami przedstawionych prac są głownie znani petersburscy i moskiewscy artyści, absolwenci Instytutu Malarstwa, Rzeźby i Architektury imienia I. J. Riepina w Petersburgu, rosyjskiej Akademii Sztuk Pięknych, Instytutu im. W. I. Surikowa, Wyższej artystyczno-przemysłowej Szkoły im. W. I. Muchinoj (Sztiglica), Pietrowskiej Akademii Nauk i Sztuk, moskiewskiego artystyczno-przemysłowego uniwersytetu im. S. G. Stroganowa, Artystycznej Szkoły im. W. A. Serowa (N. K. Riericha) i innych, zasługujacych na najwyższy szacunek ośrodków kultury rosyjskiej. Wśród wystawiających są przedstawiciele regionów podmoskiewskiego, Samary, Białorusi i Finlandii, a i nie są rzadkościa na wystawach TOWA prace najwybitniejszych pedagogów rosyjskiej szkoły artystycznej z innych miast, w tym Siergieja Kliczko, Nikołaja Riepina, Władimira Zagonieka. Igora Pietrowa, Gienadija Tibuszkina, Siergieja Sawina.

Wystawy Towarzystwa potrafią być bardzo różne w swojej tematyce, kierunku i formie wyrazu artystycznego. Mogą to być ekspozycje czysto plastyczne lub też stworzone w współpracy z moskiewskimi teatrami, jak to było w Zarajsku. Wystawy były organizowane w muzeach, galeriach i na liniowym statku „Michaił Frunze”, a miejsca ich wystawienia to lista najróżniejszych miast Rosji i Białorusi: od brzegów morza Barentsa do Morza Kaspijskiego; są w planach wystawy w Koroliowie, Helsinkach i na Kamczatce. Działalnośc Stowarzyszenia nie ogranicza się do organizacji wystaw. Seminaria dla młodych twórców, kontakty naukowe z naukowcami w stolicy i na prowincji; uczestnictwo w konferencjach naukowych; tworzenie nowych metod analizy malarstwa olejnego wraz z uczonymi z Kazania; współpraca z bibliotekami, muzeami i redakcjami encyklopedii; wzbogacenie magazynów muzealnych pracami członków, pomoc utalentowanej młodzieży i utworzenie Hipernegateki sztuki figuratywnej – wszystkie te działania wchdzą w zakres działalności TOWA.

Ideologiczne podstawy stowarzyszenia, sformułowane przez uczestników danej wystawy – Giennadijem Gubanowem, Jurijem Biełozierskim i Waleriem Wyborżaninem opierają się na ochronie zdrowych tradycji zarówno rosyjskiej sztuki jak i wszelkich pozytywnych konceptów kojarzonych z pojęciem „obywatel Rosji”. Przedstawiciele TOWA mają nadzieję, że z każdą nową wystawą poziom jej uczastników i ich prac będzie się podwyższał, podtwierdzając sens bytu i założeń TOWA.

Wszystko, co umacnia narodowego ducha, wszystko, co stanowi dzieło sztuki – obraz, rzeźba, grafika, teatr czy też muzyka stanowi przedmiot zainteresowania dla TOWA.

Działalność stowarzyszenia ujęta jest w statucie TOWA. Przewodniczącym zarządu jest Walierij Wyborżanin.

przekład Olga A. Guzewska, Henryk Guzewski